Fatih Saraçhane Arkeoloji Parkı ve Aziz Polieuktos Kilisesi Kalıntıları

Saraçhane'deki Ayios/Hagios/Aya Polyeuktos kazılarıyla ilgili R.M Harrison, Hayes isimli arkeologların "Excavation at Saraçhane in İstanbul "adlı araştırma, kazı raporları var. Ayrıca Polyeuktos kazılarında çok miktarda, seramik, taş, sütun başlığı, sütun tamburu ve sütun gövdesi elde edilmiştir. Bunların bir çoğu kalıntıların ortasında istifli(veya yığılmış) olarak durmakta. İstanbul Arkeoloji müzesinde ise seçilmiş başlıklardan görülebilir.
Saraçhane'deki arkeoloji parkı bu açıdan ilginç, parkta sergilenenleri sitemizde ayrı bir başlık altında incelemek gerekiyor. Ayios Polyeuktos Kilisesi kazılarında çok miktarda cam parça da ortaya çıkmıştır. (Harrison-Nezih Fıratlı,1966,s.59;Hayes 192,s.400-409;Philippe,1990,s.44) Bunlar arasında kandil,kadeh ve pencere camları sayılabilir.Pencere camları yuvarlak veya köşelidir; renkleri kahverengi, yeşil, oliv, sarı ve mavi-yeşilin tonlarıdır. Renksiz denecek kadar açık renkli olanları da vardır. Yuvarlak camlar "crown" tekniğiyle üretilmiştir ve ortaları göbeklidir,kenarları ise içe katlanmıştır.Köşeli camlar kesin olarak 7. Yüzyıla tarihlenmekle birlikte (Harrison,1986,s.206) Göbekli camların bir kısmı Bizans,bir kısmı ise Türk dönemine ait olabilir. Polyeuktos kilisesinde kadeh, kandil, bilezik, kase, şişe ve tabak parçaları da bulunmuştur. Renkleri yeşil, mavi, mavimsi yeşil, sarı, oliv tonlarındadır, renksiz örneklerde vardır. 5.yüzyıldan 13.yüzyıl başına kadar tarihlenebilirler.(Hayes,1992 s.400-405) Ayrıca kilisede çok ilginç parçalara da rastlanmıştır. Bunlar duvar kakmaları, altın varaklı duvar plakası ve mineli şişe parçalarıdır.(Hayes,1992,s.405;Harrison,1986s.174)*Crown: Göbekli cam tekniği Başvurulan birinci Kaynak:Anadolu Camcılığı Dr. ÜZLİFAT ÖZGÜMÜŞ-Pera yayıncılık-2000Erkmen SenanAyios/Hagios/Aya Polyeuktos'un planı (Harisson'dan) Saraçhanebaşı' Belediye sarayının kuzeybatısında ve Atatürk bulvarı üzerinde kalıntıları duran Ayios Polyeuktos Kilisesi Ayasofya'dan sonra İstanbul’un en büyük bazilikalarından biri olarak gösteriliyor. Bazilika 6.yüzyıla tarihleniyor. Saraçhane'deki Aziz Polyeuktos'a adandığı için bu ismi alan kilise, 11. yüzyılda önce harap edildi, sonra da yağmalandı. Kilisenin kıymetli parçaları ve sütunları Barcelona ve Venedik'e kaçırıldı. Kilise, Bazilikal planlı ve kubbeliydi. Birkaç sene öncesine kadar çok bakımsız olan yapı ve çevresi neyse ki pırıl pırıl üç Öğrencinin duyarlılığı sayesinde tel örgülerle çevrilerek "açık hava tuvaletinden" kapalı hava müzesi!"ne dönüştü. Nihan Parlak, Barış Baruter ve Mert Güller Fatih Şehremini Lisesi`nde okuyan üç başarılı, çevre bilinçli, tarih meraklısı gencimiz. İki sene önceki eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı`nın düzenlediği proje yarışmasına onlar da katıldı. Ancak aylardır emek verdikleri projeleri Anıtlar Kurulu engeline takıldı. Projelerine konu olarak Saraçhane`deki Ayios Polyeuktos Kilisesi`ni seçtiler. Etrafı devlet kurumları ile çevrili olan 1500 yıllık kilise, içler acısı durumdaydı. Kilise kalıntılarını yakından incelemek isteyenler, burunlarını tıkamak zorunda kalıyorlardı. İşte bu üç lise öğrencisi de bu kilise kalıntılarını temizleyip, turistik bir mekana dönüştürme amacıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi`yle irtibata geçti ve olumlu yanıt aldı. Bunun üzerine afişler, tanıtım yazıları hazırladılar. Büyükşehir ile temizlik, ışıklandırma, güvenlik personeli ve bilgi panosu konusunda ortaklık anlaşması imzalandı. İlk iş olarak Park ve Bahçeler Müdürlüğü kalıntıların çevresini tel örgü ile çevirdi. Neyse ki ben son gördüğüm de bu tarıhi eserimizin çevresi tel örgülerle çevriliydi ve bu olumsuz dış etkilerden biraz olsun kurtarılmış gibi görünüyordu,bu çevre ve tarih bilinçli pırıl pırıl genç öğrenciler sayesinde...